Les cöres y scores dl comun

S.Linert,calonia

Denant che San Ciascian (1537 m) gniss colonisè por tres, gnô chësc raiun adorè sciöche munt di armënc y â porchël inom Armentarola. Deache la dlijia ê gnüda consacrada al sant Ciascian, à le paîsc ciafè chësc inom. Dl 1296 vëgnel nominè por la prüma ota inoms de lüc da San Ciascian, insciö ince por La Ila y Badia. Cina al 1449 ê les funziuns dl bato y dla supultüra ma a La Pli de Mareo, dlijia uma dla valada. Na capela a San Ciascian êl gnü benedi dl 1541, mo n prou â le paisc pormò ciafé incër le 1760. La dlijia da segn é gnüda fata sö dl 1782, le gran altè é abelì da n cuader che mostra la martorjada de San Ciascian y depënt él gnü dal artist Carlo Henrici de Schlesien. A San Ciascian él na scolina y la scora elementara. Implö él te chësc paisc na ciasa de cultura.

La IlaLa fraziun da La Ila é inanter chëra de Badia y de San Ciascian. Le paisc vedl ê fat sö incër la dlijia; incö é la gran pert dles ciases jö sön le stradun. Dl 1516 êl gnü benedì la prüma picera dlijia "ad stellam" in onur de Santa Maria; da chësc él nasciü l' inom todësch "Stern" por La Ila. Dl 1584 insö messâ le curat de Badia dì ot otes al ann mëssa a La Ila y plö tert ince plö gonot. Dl 1805 êl gnü fat sö la calonia da La Ila por tó sö n curat. Sides dal 1888 che dal 1952 é la dlijia gnüda ingrandida. Les pitüres é dl artist Jan Mati Pescoler (1875-1951) da Grones/Badia. La Ila à na scolina, na scora elementara y mesana y döes scores altes.

Badia é na fraziun dl comun dal medemo inom. La cüra é dedicada ai sanc Iaco y Linert. Dl 1449 à Badia ciafè n prou che messâ sucudì valgünes otes al ann La Val, Corvara, La Ila y Armentarola. Dl 1682 ciafâ Badia n benefize che messâ tignì scora y daidè fora tles atres cüres. Dal 1891 incà é Badia ploania y dal 1949 insö é le ploan de Badia ince degan dl decanat Mareo. Dl 1347 dôl bele ester a Badia na dlijia che é spo gnüda ingrandida plö otes. Dal 1776/78 àn fat sö la gran dlijia nöia da sëgn tl stil Penz sot al maester Franz Singer (+ 1789) da Götzens. Depënta fora l' à Mathäus Günther (1705-1788), diretur dla Academia da Augsburg. Dl 1782 é la dlijia gnüda consacrada dal vësco da Porsenù Josef von Spaur. La dlijia de Badia é n iuvel por ci che reverda la costruziun; le pitüres di ôc mostra la vita di snc Iaco y Linert, i altà é dedicà ala Macolata, a Sant Antone y a S. Maria dal Rosare.

LAD